Nomina et circumscriptiones geographicae

1. Nomina
• [Vallier 1891]149:
C[artusia] Angiana
C[artusia] Capellae
C[artusia] Capellae Btae Mariae
C[artusia] Btae Mariae de Capellâ
Chse de la Capelle
Chse de la Chapelle N.-D.
Chse de la Chapelle Ste Marie
Chse de Ste Marie de la Chapelle
Chse d’Hérinnes

• [Delvaux 1972a]14291:
1314: une maison et eglise seant deles Herines la quelle on apielle la capelle nostre damme de Herines2
1339: li chartrois de le cappelle nostre dame3
1423: les chartrois de leglise de nostre damme de Herines
1423: den cloester van onser vrouwen capellen by Heerne der ordinen van chartroysen
1598: couvent des chartreux à Hérinnes, qu'on dit de la Chapelle de Notre Dame
1723: convent der Cartuysers tot Herne
1782: la chartreuse de Notre Dame à Hérinnes
1783: couvent supprimé des Chartreux à Hérinnes

• [Goffin 1991a]354:
1314: priori et fratribus beatae Mariae de Capella iuxta Herines cartus. ordinis
1341: monachis Beatae Mariae de Capella
1347: ale capielle notre dame de herines une maison de religion del ordine des chartrois


2. Circumscriptiones geographicae
• Ecclesia
- 1380-1390 (Westers Schisma): urbanistiche obediëntie (Rome), moederklooster Seitz (huidige Žiče in Slovenië).
- 1390-1410 (Westers Schisma): clementistische obediëntie (Avignon), moederklooster Grande Chartreuse.5
Kerkelijk ressorteerde Herne tot 1802 onder het bisdom Kamerijk. Nadien maakte het deel uit van het aartsbisdom Mechelen, sedert 1962 het aartsbisdom Mechelen-Brussel geheten.6

• Ordo7
- 1314-1332: Provincia Burgundiae.
- 1332-1411: Provincia Picardiae.
- 1411-1474: Provincia Picardiae Remotioris.8
- 1474-1783: Provincia Teutoniae.

• Res publica
Bij de stichting van het kartuizerklooster van Herne in 1314 behoorde de lokaliteit, die samen met Sint-Pieters-Kapelle en Tollembeek het Hernegewoud vormde onder het baljuwschap van Edingen (Enghien), tot het graafschap Henegouwen. Hiervan bleef Herne deel uitmaken tot het einde van het Ancien régime, toen het in 1795 tijdens het Frans Bewind werd ondergebracht bij het Département de la Dyle9 in het arrondissement Nijvel (Nivelles), dat in 1800 als derde arrondissement in het Dijledepartement ontstond. Van 1815 tot 1830, het tijdvak van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, werd Herne bij de Nederlandse provincie Zuid-Brabant ingelijfd. In deze periode werd Herne in 1822 overgeheveld naar het arrondissement Brussel. In het Onafhankelijke België ressorteerde de gemeente sedert 1830 onder de provincie Brabant. In de laatste veertig jaar van vorige eeuw hadden twee bestuurlijke aanpassingen plaats: in 1963 werd Herne overgebracht naar het arrondissment Halle-Vilvoorde (kanton Lennik) en in 1995 bij de splitsing van de provincie Brabant werd het als Nederlandstalig gebied voortaan aangesloten bij de provincie Vlaams-Brabant.
Enkele afstanden in vogelvlucht (approximatief):
Herne-Brussel (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) 26,75 km.
Herne-Edingen (provincie Henegouwen) 3,75 km.
Herne-Nijvel (provincie Waals-Brabant) 25,48 km.
Herne-Ninove (provincie Oost-Vlaanderen) 12,11 km.

• Topographia
...

  • 1. [De Grauwe 2005b]98 heeft uit onderstaande benamingen een keuze gemaakt en hier en daar de orthografie aangepast.
  • 2. [Goffin 1991a]35 noteert tweemaal Herinnes in deze benaming.
  • 3. [Goffin 1991a]35 noteert la cappelle in deze benaming.
  • 4. Beperkt tot de 14e eeuw en aanvullend.
  • 5. In de Kerk duurde het Westers of Groot Schisma van 1378 tot 1417. De eenheid werd in de Orde hersteld in 1410 vóór het officiële einde van het schisma in de Kerk in 1417. Zie [Chartreux 2007a]130-133.
  • 6. H. Hasquin (red.) m.m.v. R. Van Uytven & J.-M. Duvosquel, Gemeenten van België. Geschiedkundig en administratief-geografisch woordenboek, dl. 1: Vlaanderen, Brussel 1980, 379.
    Enkele foute meldingen.
    Volgens [Delvaux 1972a]1429 (n. 1) werd Herne reeds in 1559 bij de herverdeling van de bisdommen in de Nederlanden ondergebracht bij het aartsbisdom Mechelen.
    [De Grauwe 2005b]98 beweert dat Herne, na deel te hebben uitgemaakt van het bisdom Kamerijk, werd ingelijfd bij het bisdom Doornik. Wellicht spruit deze vergissing voort uit de kerkelijke situatie van Sint-Pieters-Kapelle, administratief een van Herne afhankelijk dorp in het Hernegwoud. Zoals Herne behoorde deze nabuurschap tot 1802 toe aan het bisdom Kamerijk. In 1795 werd Sint-Pieters-Kapelle door het Frans Bewind bij de reorganisatie van de Zuidelijke Nederlanden opgenomen in het departement Jemapppes, dat in 1815 omgevormd werd tot de provincie Henegouwen. In de periode 1802-1967 maakte het deel uit van het bisdom Doornik. Sedert 1967 behoort het tot het aartsbisdom Mechelen, nadat deze taalgrensgemeente in 1963 naar het Nederlandstalige arrondissement Halle-Vilvoorde van de provincie Brabant (sinds 1995 Vlaams-Brabant) werd overgeheveld.
    Geheel verkeerd zijn volgende mededelingen: J. Charvet, Description des collections de sceaux-matrices de M. E. Dongé, Paris 1873, 52 (nr. 81) beweert dat Herne een deel was van het bisdom Toulouse; [Vallier 1891]149 plaatst Herne, nadat het van het bisdom Kamerijk was geweest, (heden) in het diocees Namen.
  • 7. [De Grauwe 2005b]98. [Gaens & De Grauwe 2006]93.
  • 8. In 1474 provincia Teutoniae genoemd.
  • 9. Genoemd naar de rivier De Dijle.